INTROSPEKCJA 

W Muzeum Historii w Nikiszowcu w Katowicach, odbyła się niezwykła wystawa, ALIENACJA – połączenie grafiki, malarstwa, muzyki i tekstu. Jak można emocjonalnie i intelektualnie odebrać tak zróżnicowaną dawkę aktywności twórców, Jolanty Barnaś i Marka Hajoka? Każdy odbiorca sam musi odnaleźć drogę, do zintegrowania w sobie wrażeń, aby wniknąć w istotę takiego projektu.

Idea przedsięwzięcia była taka, aby słowo pisane, litera, były graficznym składnikiem, jednej doskonałej formy. Zmarszczki pomiędzy słowami wypełniają obraz i muzyka, tworząc kalejdoskop doznań niedających się już od siebie oddzielić.  Motywem przewodnim wystawy jest człowiek, który idzie. W sumie 28 części. Alienacja jest wpisana w życie człowieka, którego wrażliwość jest nieustannie wystawiana na próbę poprzez sprzeczne pragnienia, które są motorem wszelkiej aktywności, napięć, ruchu… Każdy z taką alienacją gdzieś w życiu może się spotkać i zderzyć… Autor wierszy jest doskonałym obserwatorem, świadomym swoich możliwości i, przede wszystkim, ograniczeń, emocji, które obrabia głęboką refleksją, tworzy i eksperymentuje na swoich ideałach czy przekonaniach, i, albo zarazi się jak boreliozą, zaakceptuje i będzie pisał dalej, pragnąc stać się, wbrew swoim skłonnościom, częścią świata, z którego wyrasta, albo je odrzuci pozostając wiecznym autsajderem.  

Oto, co twórcy sami mówią o swoim przedsięwzięciu

Yvette P: Co autorzy mieli na myśli decydując się na taką formę prezentacji efektów swojej współpracy?

Jolanta Barnaś: Geneza „Alienacji” jest jednocześnie bardzo prosta i skomplikowana. Proces powstania „Alienacji”, jako zestawu/zbioru grafik trwał cały rok 2011. Każda jej część to moja odpowiedź obrazem na słowa napisane przez Marka Hajoka.  Wizualizacja nowych tekstów stanowiła naturalną potrzebę kontynuacji tego, co zostało zapoczątkowane w projekcie „Borelioza”. I tak naprawdę nie miałam innego sposobu „pozbycia” się obrazów, które „rodziły” się w mojej głowie. Każde zestawienie słów dawało niesamowite możliwości realizacji pomysłów za pomocą rysunku, malarstwa, fotografii… Litery budujące słowa stały się abstrakcyjną formą znaku, słowa zaczęły być równoprawnym uczestnikiem obrazu. W „Alienacji” ani słowo, jako przekaz myśli, ani rysunek, jako dekoracja nie zajmują pierwszego miejsca. Wszystko jest tam zrównoważone, jednakowo potrzebne. Nie istnieje hierarchia ważności. Została zatarta granica między rysunkiem, plamą barwną, kolorem i słowem. Również praca włożona w powstanie cyklu grafik jest równorzędna. Stanowi całość. To jeden autor i jedna sygnatura: Hajok – Barnaś. „Alienacja” to dziewięć odrębnych części, utworzonych z następnych cząstek, które można dowolnie składać czy zestawiać. Ta idea pozwala każdemu indywidualnemu odbiorcy po swojemu „patrzeć”, odnajdywać własne emocje i myśli, które rodzą się w kontakcie zarówno ze słowem, jak i z obrazem.

Yvette P: Jak powstaje taki projekt na odległość?

Jolanta Barnaś: Marek wysyła mi teksty komputerowo, lub kiedy spotykamy się na żywo, w Polsce czy w Niemczech dopracowujemy całość obrazu słowa i rysunku. Długa i nadzwyczaj pracochłonna współpraca.

Yvette P: Najczęstsze pytania – wizja projektu na odległość? 

Marek Hajok: potrafimy telepatycznie się porozumiewać, współpraca jest płynna, w trakcie rozmowy rozumiemy się w pół zdania. W momencie spotkania uściślamy jak to finalnie powinno wyglądać w praktyce.

Yvette P: Co motywuje poetę? 

Marek Hajok: Nosimy jakiś bagaż, w którymś momencie musimy się go pozbyć, lub zrzucić balast ze swoich barek, jest to naturalne, że nie możesz z nikim porozmawiać na ten temat, dajesz upust swoim emocjom. I właśnie grafika podkreśla tą wizje mojej twórczości. Zadanie dla widzów gdzie jedni przychodzą, aby zaliczyć tylko wystawę czy wernisaż, inni przychodzą, aby zapytać, aby dowiedzieć się, co autorzy mieli na myśli. To mój drugi projekt, pierwsza była Borelioza, teraz Alienacja, której premiera odbyła się w Mikołowie we wrześniu, jako udokumentowanie tej poprzedniej.

Yvette P: Dlaczego pisałeś Alienacje? 

Marek Hajok: W znaczeniu encyklopedycznym jest to stan wyobcowania, a to zainicjowało i prowokowało mnie inaczej spojrzeć na życie, alienacja jest wypadkową i konsekwencją Boreliozy, przekształcenie wewnętrznego osamotnienia. Generalnie to dotyczy każdego z nas, ale nie każdy ma tego świadomość.  Nie każdy patrzy przez pryzmat filozofii życia. A ja potrafię się z Jolą uzupełniać się w tym projekcie. Jola ma koncepcje na grafikę, ja automatycznie mam dopasowany tekst. 

Yvette P: Jesteście prawie ewenementem na rynku sztuki, tworząc tandem porozumienia i współpracy.

Marek Hajok: Nie jesteśmy zobligowani terminami, wiec czasowo nieograniczeni pracujemy twórczo na bazie naszych pomysłów, wzajemnych inspiracji. Mam jeszcze pięć projektów zawieszonych w próżni, które czekają realizacji. Jeżeli mi jakaś struktura nie odpowiada, staram się w odpowiednim czasie ją zmienić.

Jolanta Barnaś: Realizując ten projekt, chcieliśmy razem – ja i Marek, Marek i ja – osiągnąć cel, kiedy to widz staje się częścią naszej ekspozycji, identyfikuje się z myślą w niej zawartą i zastanawia nad kształtem współczesnego świata. Czy się to udało? Muszą ocenić odbiorcy.

Marek Hajok z Jolantą Barnaś uczestniczył w sesji popularno naukowej ,, Relatywizm wartości estetycznych i ideowych w literaturze, sztuce i filozofii współczesnej’’, dając wykład połączony z wystawą grafik Jolanty Barnaś. W tle Jego wystąpienia, odbył się pokaz etiudy filmowej ,,Depra’’ Wojciecha Szwieca.

Marek Hajok

DEPRA

Koniec przed końcem 

wyznaczonym przez Boga.

Zamknięty szczelnie w swych

prawach, zamysłach i wiedzy.

Świat synonimów smutku.

Zwrot do nikąd – ciągle do przodu.

Dwoistość świadomością rzeczywistości,

szczęście i udręka, deklaracji dźwięk –

nie jej znaczenie.

Popiół uczuć wypalony lękiem.

Dlaczego wykłuto oczy widzącym?

Dlaczego ucięto języki mówiącym?

Niczym stało się, co człowiekowi zadane.

Rozmawiała:  Yvette Poplawska  prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Artystów Autorów Dziennikarzy Prawników Virtualia ART  

21.10.2022 Stockholm