O REGIONALYM SYMBOLU GORSETÓW PODHALAŃSKICH OPOWIADA:
Halina Rosa/ Ambasadorka Dziedzictwa Kulturowego Polonii Świata.
Halina Rosa jest pierwszą rodowitą góralką, która stworzyła wzór tybetowy w trzy róże – z własnej sztuki, nie zapożyczany z innych kultur oraz przeniosła motyw dziewięćsiłu z gorsetu podhalańskiego na tekstylia regionalne. Korzenie podhalańskiej kultury są dla niej najważniejsze. Kolekcje autorskie, są mieszanką jej artystycznego talentu i różnych kultur regionalnych. Jej celem jest również ożywienie folkloru szwedzkiego. Ręcznie malowane róże, kwiaty, elementy folkloru podhalańskiego, mocne barwy są motywem przewodnim w Jej kolekcjach.
Mocarną roślinę wielką czcią otaczali górale. Wysuszone kwiaty zdobiły ściany ich domów, wyszywane – tradycyjne góralskie stroje. Kwiatowa rozeta stanowi motyw zdobniczy w rzeźbie i elementach architektonicznych domów z bali jako symbol więzi człowieka, ziemi i niebios.
Dziewięćsił bezłodygowy – tajemnicze moce dziewięciu sił
Nazwa góralska dziewięćsił nawiązuje do ludowych wierzeń, które powiadają, że roślina ma w sobie dziewięć mocy 9 razy silniejszych niż inne zioła. Leczniczy korzeń ma tajemnicze siły uzdrawiające z wielu chorób. A regularnie stosowany gwarantuje zdrowie, moc, wigor i jasny umysł na długie lata.
Podobno łacińską nazwę nadał roślinie cesarz Karol Wielki. Tracąc żołnierzy przez straszliwą plagę zwrócił się o ratunek do nadwornych magów obeznanych w ziołolecznictwie. Legenda mówi, że zesłane przez anioła zioło powstrzymało śmiertelną epidemię. Dziewięćsił jest wrażliwy na wilgoć i ..przepowiada pogodę. Przed deszczem kwiaty się zwijają, otwierają na słońce. Kwitnie od lipca do września. Surowcem leczniczym jest korzeń [calinae radix] o bardzo przyjemnym zapachu świeżo po wyrwaniu. Dziewięćsił ma właściwości lecznicze.
Zażywaj ten proszek [dziewięćsił], a nie będziesz miał żadnej poważnej lub długotrwałej choroby aż do śmierci. Niech żaden człowiek tego proszku nie unika. Ponieważ ten, kto go je codziennie będąc zdrowym, nie będzie długo leżał w łóżku będąc chorym. A kto jest chory i go spożywa, ten wyzdrowieje. Św Hildegarda.
Dziewięćsił ma działanie:
Bakteriobójcze, tonizujące, napotne, przeciwgorączkowe, moczopędne, stymuluje wzrost przyjaznej mikroflory przewodu pokarmowego, zawiera sporo inuliny – pożywki dla bakterii, wzmacnia odporność, poprawia przemianę materii, likwiduje zaparcia i dolegliwości układu pokarmowego, stymuluje pracę wątroby, dróg żółciowych i żołądka, hamuje rozwój bakterii opornych na antybiotyki, pomaga w leczeniu gronkowca złocistego, grzybic, tyfusu. Stosowany zewnętrznie leczy choroby skóry, jak trądzik, egzema, wyciąg octowy likwiduje blizny, rozstępy.
Dziewięćsił bezłodygowy [Carlina acaulis]
W średniowieczu dziewięćsił był ważnym antidotum na trucizny. Stosowano na chore nerki „gdy przepływ moczu był powolny” i wszelkie infekcje, „szybko wypędzał przeziębienie”.Nalewki alkoholowe uznawano za znakomity afrodyzjak. Korzeń dziewięćsił wchodzi w skład ziół szwedzkich, we Włoszech dziewięćsił określany jest regionalnie „chlebem myśliwego”, do dziś kwiaty przyrządzane jak karczochy są przysmakiem.
Dziewięćsił
Swoją nazwę zawdzięcza dawnym wierzeniom. Nasi przodkowie uważali, że jest on o dziewięć razy silniejszy niż pozostałe rośliny. Wygląd, ta silna roślina też ma niepospolity. Przypomina gwiazdę, która właśnie spadła z Nieba.
Dawno temu górale opowiadali, że dziewięćsił kryje w sobie dziewięć mocy, które przekazują człowiekowi dziewięć sił, a te siły są dziewięć razy lepsze, niż moce pochodzące od innych roślin. Kto napotkał na swojej drodze dziewięćsił, miał żyć w zdrowiu przez długie lata. Inna legenda mówi, że dziewięćsił powstał z łez Heleny Trojańskiej, porwanej przez Parysa. Kolejna legenda głosi, że dziewięćsił, to znak połączenia nieba i Ziemi, Gwiazda, która spadła i zatrzymała się wśród ludzi.
Potęga tej magicznej rośliny tak mocarnie oddziałuje na umysły ludzi gór, że nawet nie jesteśmy w stanie sobie uświadomić tego, jak bardzo popularna jest w nazewnictwie, jak wielką czcią i szacunkiem obdarza ją nadal na obszarze całych Karpat i we wszystkich góralskich rodach. Widzimy ją nie tylko w budownictwie, gdzie zdobi elementy architektoniczne domów, belki sosrębów, wejścia także w nowobudowanych domach z bali, ale także zdobi strój tradycyjny górali, szczególnie kobiet, co świadczy o tym, jak wielką rolę przypisuje się dziewięćsiłowi od pokoleń.
Serdeczne podziękowania dla mojej cudownej przyjaciółki, Teresy Łapsa za sesję zdjęciową, w płaszczyku regionalnym, z użyciem tekstyliów z dziewięćsiłem Halina Rosa Design oraz dla Fabryki Mody, Pracowni Krawiecko-Kaletniczej Jadwigi Cichórz za profesjonalizm wykonania tego cuda.
DESIGNER /OCTOBER 2020/ STOCKHOLM.